Przekształcenia własnościowe | CesPol

Przekształcenia własnościowe w Republice Czeskiej przebiegały w latach 1991-1996 w kilku formach a mianowicie: restytucje, przekazanie majątku państwa gminom, mała i duża kuponowa prywatyzacja oraz transformacja spółdzielni, która dotyczyła głównie gospodarstw rolnych.

Z procesów prywatyzacyjnych został wyłączony majątek: * organów państwowych (ministerstw, urzędów powiatowych), * instytucji sądowych Czeskiego Banku Narodowego, Akademii Nauk, Czeskiej Agencji Prasowej, * szkoły, * niektóre muzea i ośrodki kultury, * transport kolejowy, urzędy pocztowe, ropociągi i gazociągi, * dwa programy telewizyjne, * niektóre wybrane szpitale i ośrodki zdrowia. Istotną częścią prywatyzacji stanowiła ustawa o restytucjach ) w oparciu, o którą nastąpił zwrot majątku właścicielom. Z restytucji praktycznie wyłączono zakłady przemysłowe, a zwrot majątku następował wg stanu prawnego z 1948 r. Nie istnieje szczegółowa statystyka dotycząca wartości zwróconego w restytucjach majątku w okresie 1991-93 tj. do czasu zakończenia restytucji. Ocenia się, że w wyniku realizacji tej ustawy nastąpił zwrot majątków wg wartości księgowej w wysokości 70-120 mld CZK. Na podstawie odrębnej ustawy z kwietnia 1991 roku został zwrócony majątek gminom. Ponad 6000 gmin uczestniczyło w tym procesie. Ponadto, państwo bezpłatnie przekazało gminom budynki, w których mieściły się ich urzędy oraz wolne działki rolnicze i domy mieszkalne. W trybie ustawowym i bezpłatnego przekazania gminy przejęły łącznie majątek za ponad 350 mld CZK. Proces tzw. małej prywatyzacji został wprowadzony ustawą ). Obejmował on prywatyzację małych fabryk, nieruchomości, restauracji, sklepów, zakładów usługowych i niektórych hoteli. Prywatyzacja przebiegała wyłącznie w formie publicznych aukcji i została formalnie zakończona 31 grudnia 1993 roku. Tą formą sprywatyzowano 22, 2 tys. obiektów. Największa część państwowego majątku (przede wszystkim średnie i duże przedsiębiorstwa wszystkich gałęzi gospodarki) została sprywatyzowania ustawą ) o tzw. wielkiej prywatyzacji, która przebiegała w II turach i została praktycznie zakończona w 1994 roku. Przedsiębiorstwa państwowe objęte powszechną prywatyzacją były przekształcone tzw. metodą kuponową. Każdy obywatel RCz otrzymał kupony inwestycyjne wartości 10 tys. CZK, za które mógł następnie kupić akcje wybranego prywatyzowanego przedsiębiorstwa lub odsprzedać je funduszom inwestycyjnym. W czerwcu 1996 roku swoją działalność zakończyło Ministerstwo ds. Zarządzania Majątkiem Narodowym i Prywatyzacji RCz (MZMNiP). Po jego likwidacji kompetencje w zakresie prywatyzacji majątku narodowego przekazane zostały do Ministerstwa Finansów, które przejęło dotychczas nie rozpatrzone projekty prywatyzacyjne. Ponadto Ministerstwo Finansów wspólnie z Funduszem Majątku Narodowego nadzoruje i koordynuje prywatyzację strategicznych gałęzi czeskiej gospodarki, do których należą: przemysł hutniczy i wydobywczy oraz chemiczny, energetyka, gazownictwo, bankowość. Od strony formy transformacji najwięcej majątku sprywatyzowano poprzez sprzedaż bezpośrednią (44,9 %), bezpłatne przekazanie miastom i gminom restytucji (30,1 %), przetargi i licytacje publiczne - 19,4 %. W rękach państwa po roku 1996 pozostało jeszcze około 60 znaczących firm czeskich w strategicznych gałęziach gospodarki, których wartość rynkowa wynosiła około 170 mld CZK (6,2 mld USD). Po roku 1996 następowała sukcesywnie prywatyzacja tych firm, a proces ten jeszcze nie został zakończony. Aktualny stan przekształceń prywatyzacyjnych w niektórych wybranych sektorach gospodarki RCz przedstawia się następująco: Energetyka Do podstawowych zadań stojących przed czeską energetyką i wymagających rozstrzygnięć w najbliższych czasie zalicza się prywatyzację sektora energetyki oraz urealnienie cen energii. Proces prywatyzacji sektora elektroenergetycznego zostanie zakończony sprzedażą strategicznemu partnerowi udziałów państwa w Czeskich Zakładach Energetycznych / CEZ / i w przedsiębiorstwach dystrybucyjnych . Spółka akcyjna CEZ as. jest największym producentem energii elektrycznej wytwarzającym około 80% globalnej jej wielkości. Właścicielem 66% akcji CEZ-u jest skarb państwa. Pozostałe akcje zostały sprywatyzowane drogą kuponową i ich właścicielami są osoby prywatne, fundusze inwestycyjne, fundusze energetyczne oraz banki, z tym że żaden z tych udziałowców nie posiada więcej niż 2,5% akcji. CEZ jest pierwszą Spółką z Europy Środkowo-Wschodniej, która poprzez emisję obligacji , weszła na giełdę papierów wartościowych w USA. Dystrybucją energii elektrycznej w RCz zajmuje się 8 regionalnych energetycznych przedsiębiorstw dysponujących sieciami przesyłowymi o mocy 110 KW i niższej, a mianowicie: Północno- morawskie Zakłady Energetyczne, S.A Północno- czeskie Zakłady Energetyczne, S.A. Południowo-morawskie Zakłady Energetyczne, S.A. Południowo- czeskie Zakłady Energetyczne S.A. Środkowo- czeskie Zakłady Energetyczne, S.A. Wschodnio-czeskie Zakłady Energetyczne S.A. Praskie Zakłady Energetyczne S.A Zachodnio-czeskie Zakłady Energetyczne S.A. Przedsiębiorstwa te państwo planuje sprywatyzować łącznie z CEZ-em. Fundusz Narodowego Majątku posiada w sieci dystrybucyjnej energii elektrycznej udziały w granicach 50% . Właścicielami pozostałych udziałów są zachodnie koncerny energetyczne, miasta i prywatne firmy. Proces prywatyzacji sektora energetycznego miał być zakończony do końca 2001 r lecz wg. aktualnych danych zostanie on przesunięty na rok 2002. Najpoważniejszym faworytem , zakupu akcji CEZ-u i firm dystrybucyjnych, jest francuski koncern Electricite France ( EdF ) Republika Czeska posiada od 2000r. nowe prawo energetyczne dostosowane do norm obowiązujących w Unii Europejskiej według którego rozpocznie się z dniem 1 stycznia 2002 roku proces regulacji cen energii. Zgodnie z tym prawem został powołany i rozpoczął dniem 1.01.2001r. działalność Urząd Regulacji Energii w miejsce dotychczas funkcjonującego Państwowego Inspektoratu Energii. Urząd ten opracował harmonogram liberalizacji cen energii w niżej podanych terminach: Od 1.01.2002 zużycie>40GWh/rok ok. 30% rynku Od 1.01.2003 zużycie>9 GWh/rok ok. 40% rynku Od 1.01.2005 zużycie> 0,1 GWh/rok ok. 20% rynku Od 1.01.2006 dla wszystkich pozostałych odbiorców Dużą rolę w systemie energetycznym RCz odgrywać będzie energetyka jądrowa. Po oddaniu do użytku pierwszego bloku elektrowni w Temelinie udział energii jądrowej w produkcji energii ogółem wzrośnie do 30%, a po oddaniu drugiego bloku do 45%. Przepisy prawne dotyczące składowania odpadów radioaktywnych są opracowywane i wdrażane zgodnie z ustawodawstwem Unii Europejskiej. W elektrowni jądrowej w Dukovanach jest realizowany proces modernizacji, mający na celu stworzenie warunków zgodnych z wymogami UE. Elektrownia w Dukovanach ma dostarczać 13 500 GWh rocznie, natomiast elektrownia w Temelinie 15 500 GWh rocznie . Gazownictwo Prywatyzacja sektora gazownictwa została w ostatnim okresie znacznie przyspieszona. Głównym podmiotem sektora gazownictwa jest przedsiębiorstwo państwowe TRANSGAS, monopolista w zakresie importu i dystrybucji gazu. W Republice Czeskiej funkcjonuje 8 regionalnych spółek akcyjnych będących lokalnymi monopolistycznymi dystrybutorami gazu. Udział państwa, reprezentowanego przez Fundusz Majątku Narodowego stanowi 47% aktywów tych spółek, ale po uwzględnieniu TRANSGASU, który jest również udziałowcem, państwo ma w nich większościowy udział. Według ekspertów za cały pakiet przedsiębiorstw gazowniczych państwo powinno uzyskać około 80 mld CZK. Zainteresowanie prywatyzacją czeskiego sektora gazownictwa wyraziło szereg firm w tym: EON, Wintershall AG, RWE GAS oraz Ruhrgas z Gaz de France. Wynika to z ostatnich deklaracji rzeczników tych firm. Wintershall AG oraz RWE GAS utworzyły konsorcjum do prywatyzacji czeskiego gazownictwa. Firmy ,które publicznie potwierdziły swoje zainteresowanie prywatyzacją czeskiego sektora gazownictwa posiadają już mniejszościowe udziały w innych dystrybucyjnych, gazowniczych firmach oraz mają dobre rozeznanie rynku czeskiego. Według oświadczeń Rządu czeskiego państwo będzie sprzedawać firmę TRANSGAS łącznie z dystrybutorami sieci.Gaz de France oświadczył, iż złoży ofertę na prywatyzację sektora gazownictwa w RCz łącznie z Ruhrgasem. Oferta ta jest wiarygodna, ponieważ Transgaz dostarcza do Niemiec i Francji około 40 mld. m3 gazu rocznie importowanego z Rosji. Rolnictwo Proces prywatyzacji w rolnictwie charakteryzował się dużą ilością spraw związanych z restytucją majątków rolnych i niską rentownością gospodarstw państwowych. Z uwagi na niską rentowność państwowych gospodarstw rząd ustalił preferencyjne warunki płatności dla nabywców prywatyzowanych majątków rolnych. Nowy właściciel mógł skorzystać z rozłożenia zapłaty w ratach nieoprocentowanych na okres 20 lat, a przy 100% zapłacie gotówkowej w momencie zakupu uzyskiwał obniżkę ceny w wysokości 57%. Aktualnie w Republice Czeskiej do sprywatyzowania pozostaje jeszcze ok. 500 tys. ha gruntów rolnych z 800 tys. ha będących w rękach państwa. Obszarami tymi administruje obecnie specjalnie powołany w tym celu Fundusz Ziemi (Pozemkovy Fond). Od lipca 2001 r. weszła w życie nowelizacja ustawy, która najprawdopodobniej przyśpieszy procesy prywatyzacyjne sprzedaży ziemi rolnej. Przede wszystkim nowe rozwiązania prawne stawiają w uprzywilejowanej pozycji rolników, którzy dzierżawią uprawiane grunty, a cena sprzedaży w ich przypadku może być nawet o 80% niższa od aktualnych cen sprzedaży. Czescy ekonomiści oczekują po tych zmianach znacznego wzrostu zainteresowania zakupami ziemi. Do odsprzedaży w latach 2000/2001 roku przeznaczono około trzydziestu tysięcy hektarów ziemi rolnej wg. niżej podanego harmonogramu oferty sprzedaży: Wszystko wskazuje na to że w 2002 r i latach następnych trend szybkiej sprzedaży państwowych gruntów rolnych będzie kontynuowany.

› 21. 1. 2003

Wydrukuj Eksport do formatu PDF Wyślij ten artykuł